Özet:İshal solid organ transplantasyon (SOT) hastalarında sık rastlanılan gastrointestinal komplikasyonlardan biridir. İshal nedenlerini tanımlamak zor olabilir. Bakteriyel, paraziter, viral ve fungal olabileceği gibi, immünsüpresiflere, antibiyotiklere, inflamatuvar bağırsak hastalıklarına bağlı olarakta gelişebilir. Bu çalışmada amacımız ülkemizde transplantasyon hastalarında gelişen ishallerin etiyolojisini ve prognozunu incelemek ve immünsüpresif olmayan kişilere (normal popülasyona) göre farklılıkları belirlemekti.Bu amaçla bir yıllık dönem içinde hastanemize 52 ishal atağı ile başvuran 43 SOT hastası ve eş zamanlı olarak 52 immünsüprese olmayan ishalli hasta çalışmaya dahil edildi.Hastaların klinik sorgulamasının ardından etiyolojiye yönelik dışkı incelemeleri yapıldı ve dışkının direkt ve boyalı mikroskobik incelemesi, amip antijeni için ELİSA incelemesi, bakteriyolojik kültür, C. difficile toksin A incelemesi, Rotavirus ve enterik Adenovirus için immünkromotografik assay, CMV düşünülen vakalarda CMV pp65 antijenemi testi ve endoskopi-biyopsi incelemesi ile ishal etiyolojisi araştırıldı. Bu incelemeler ile etkeni aydınlatılamayan hastalarda öykü ve hariç bırakma yöntemiyle uyumlu bulunanlar ilaç ilişkili ishal olarak tanımlandı. Yapılan incelemeler sonucunda SOT hastalarının %84.6'sının etiyolojisi aydınlatılıdı. İki grup arasında infeksiyöz ishal etkenlerinden CMV ve Cryptosporidium spp. SOT hastalarında anlamlı olarak yüksek oranda bulundu. Yine SOT hastalarında 9'u tekrarlayan ishal atağı ile 2. kez başvurdu. Bu tekrarlayan ishal ataklarının %33.3'ü Giardia lamblia ve Cryptosporidium spp. (paraziter etkenler) ile gelişmişti ve bu klinik tablolar relaps olarak değerlendirildi. SOT hastalarının 5'inde aldıkları immünsüpresif tedavilere bağlı olarak gelişen ishaller saptandı.

Abstract:Diarrhea is one of the most common gastrointestinal complications in solid organ transplant (SOT) patients. Its causes may be difficult to identify. In addition to bacterial, parasitic, viral, or fungal causes, it may also develop due to immunosuppressive agents, antibiotics, or inflammatory bowel diseases.The aim of this study is to review etiology and outcome of diarrhea episodes in transplant recipients, and to compare with those in non-immunosuppressive patients.The study group included 43 SOT patients with 52 diarrhea episodes and 52 non-immunosuppressive patients with diarrhea admitted to Başkent University Hospital in Ankara during one year period.After the clinical assessment of the patients, the etiology of diarrhea was evaluated by using the following: direct and dyed microscopic investigations of stool, ELISA investigation for amebic antigen, bacteriologic culture, investigation of C. difficile toxin A, immunochromotographic assay for Rotavirus and Adenovirus, and also Cytomegalovirus (CMV) pp65 antigenemia assay and endoscopy-biopsy in patients who are suspected for CMV disease. Among undiagnosed patients using those methods, drug-associated diarrhea cases are identified by patient history and exclusion.The etiology of the 84.6% of the SOT patients is determined. The frequency of CMV and Cryptosporidium spp. related diarrhea was significantly higher in SOT patients. 9 of the SOT patients readmitted for recurring diarrhea. In 33.3% of these cases the causes were Giardia lamblia and Cryptosporidium spp., and they were evaluated as relapses. In 5 of the SOT patients the diarrhea was due to immunosuppressive agents they received.In conclusion, for early and appropriate treatment of diarrhea in SOT patients, use of additional investigational methods may be in order, because they may be due to the uncommon causes seen in non-immunosuppressive patients. In addition, it should be noted that recurrent attacks and chronic features may be seen due to some organisms, so that stool examinations should be considered after treatment in these patients.