Özet: Çeşitli çalışmalarda özofagus varisi varlığını predikte eden bazı parametreler ortaya konulmuştur. Bu çalışmanın amacı, siroz histopatolojik bulgularının klinik ve laboratuvar parametrelerle birlikte değerlendirilerek; portal hipertansiyon bulgusu olan özofagus varisi ile ilişkisini incelemektir. Çalışmaya histopatolojik olarak siroz tanısı alan ve dosya bilgileri retrospektif olarak incelenen 42 erkek, 25 kadın, ortalama yaş 51.6 +- 19.0 (yaş aralığı 1-81) yıl olan toplam 67 hasta alındı. Biyopsi örnekleri fibrozis, nodülarite, portal alan kaybı, santral ven kaybı, inflamasyon ve steatoz açısından derecelendirildi. Ultrasonografik olarak dalak boyutu ve endoskopik olarak da özofagus varisleri derecelendirildi. Ayrıca trombosit değerleri ve Child-Pugh skorları kaydedildi. Hastaların 12'sinde (%17.9) mikronoduler, 27'sinde (%40.3) mikst noduler, 28'inde (%41.8) makronoduler siroz saptandı. Child-Pugh A, B ve C dağılım oranları sırasıyla %74.6, %11.9 ve %13.4 idi. Tek değişkenli analizle incelendiğinde yaş ( p<0.001), trombosit sayısı (p.0.04), Child-Pugh puanı (p.0.001), özofagus varisi (p.0.001), büyük özofagus varisi (p.0.03) ve splenomegali varlığı (p.0.02) ile nodül morfolojisi, Child-Pugh puanının yüksekliği (p. 0.047) ile septal fibrozis kalınlığı, santral ven kaybı ile özofagus varisi varlığı (p. 0.03) ve cinsiyet ( p.0.02 ), hepatosteatoz ile Child-Pugh puanı (p.0.005) arasında anlamlı ilişkili bulundu. Bu anlamlı ilişkilere karşın diğer histolojik parametreler olan; sinüzoidal fibrozis, portal alan kaybı ve interfaz inflamasyon (interfaz hepatit) ile portal hipertansiyonun klinik ve laboratuvar parametreleri ve yaş-cinsiyet gibi demografik parametreler arasında istatistiki olarak anlamlı bir ilişki gözlenmedi. Tek değişkenli analizde özofagus varis varlığı ile ilişkili bulunan parametrelerin çok değişkenli regresyon analizi yapıldığında; ileri hastalık evresi [Child-Pugh puanı OR: 1.47, (C.I. % 95,0 ): 1.018-2.121, p.0.040 ], mikronodülarite varlığı [OR: 0.318, (C.I. % 95,0 ): 0.120-0.842, p.0.021] ve santral ven kaybının derecesi [OR: 5.231, (C.I. % 95,0 ): 1.132-24.176, p.0.034]ile özofagus varis varlığı arasında ilişki saptandı. Ancak büyük özofagus varisi varlığı açısından benzer anlamlı bir ilişki bulunamadı. Trombositopeni ile de anlamlı bir ilişki görülemedi. Sonuç olarak, trombositopeni ve splenomegali büyük özofagiyal varis varlığını predikte edebilse de; varis varlığında asıl etken siroz histopatolojisi ile ilgili özelliklerdir. Varis taramasında bazı histolojik lezyonların eşlik ettiği siroz tanısının kendisi önemli ve yeterli bir sebep olarak görünmektedir.

Abstract: Some predictors for the presence of esophageal varices have been shown in the previous studies. Aim of this study is to investigate the relationship between histopathologic findings of cirrhosis with clinical and laboratory parameters and presence of esophageal varices which is a result of portal hypertension. This study included 67 patients (42 male and 25 female, aged 1-81 years, mean+-SD: 51.6 +- 19.0 years) with histopathologicaly proven cirrhosies. The following parameters were scored semiquantitatively: sinusoidal fibrosis, septal thickness, nodule size, inflammation, steatosis and loss of portal tracts and central veins. Ultrasonographic and endoscopic evaluation was carried out for spleen size and esophageal varices, respectively. Platelet count and Child-Pugh score were also recorded. Twelve (17.9%) of patients had micronodular cirrhosis, 27 (40.3%)had mix noduler cirrhosis and 28 (41.8%) had macronoduler cirrhosis. Their Child-Pugh classes were as follows: A; 74.6%, B; 11.9%, and C; 13.4%. By univariate analysis micronodular cirrhosis was significant related to; age ( p<0.001), platelet count (p.0.04), Child-Pugh score (p.0.001); esophageal varices (p.0.001), large esophageal varices (p.0.03) and splenomegali (p.0.02). There was also a significant correlation between Child-Pugh score (p. 0.047) and septal fibrosis. Central vein loss showed significant correlation with esophageal varices (p. 0.03) and sex (p.0.02). There was significant correlation between Child-Pugh score (p.0.005) and steatosis. Other histopathologic features (sinusoidal fibrosis, loss of portal tracts and interface inflammation) were not correlated with clinical and laboratory findings of portal hypertension and demographic parameters. The parameters that have been found to show significant correlation with esophageal varices by the univariate analysis were analysed by multivariate analysis which revealed esophageal varices significantly related to advanced cirrhosis [Child-Pugh score OR: 1.47, (C.I. % 95,0 ): 1.018-2.121, p.0.040 ], presence of micronodularity [OR: 0.318, (C.I. % 95,0 ): 0.120-0.842, p.0.021] and degree of central vein loss [OR: 5.231, (C.I. % 95,0 ): 1.132-24.176, p.0.034]. But large esophageal varices were not related to some parameters and platelet count by multivariate analysis. As a result, although thrombocytopenia and splenomegaly can predict presence of large esophageal varices, the main factor that predicts the presence of esophageal varices is histopathologic features. The diagnosis of cirrhosis especially with documentation of some histopathologic features is an important and satisfactory reason in the screening of esophageal varices .